UÇAKLARDA KULLANILAN MOTOR ÇEŞİTLERİ

Uçakların havada yol alabilmesi için tabi ki bir enerjiye, yani güce ihtiyaçları vardır. Bu ihtiyaç, uçaklarda kullanılan motorlar ile karşılanmaktadır. Uçak motorları 2 ye ayrılmaktadır.

1)Pistonlu Motorlar
2)Tepkili (Jet) Motorlar

Öncelikle Pistonlu motorlara göz atacağız.

PİSTONLU MOTORLAR

Uçaklarda pistonlu motor olarak 4 zamanlı motorlar kullanılır. Adı üstünde 4 zamanlı olan bu motorlar prensib olarak ;

1) piston bulunduğu silindir içerisinde aşağı-yukarı yönde hareket etmeye başlamasıyla emme subapı açılarak yanma odasına yakıt / hava karışımı alınır.

2)Emme subapı yakıt/hava karışımını içeri aldıktan sonra kapanır ve yukarı yönde bir hareket uygulayarak karışımı sıkıştırır.

3)Sıkıştırma yapıldıktan sonra motor tipine göre bulanan ateşleme sistemi ile bu sıkıştırılan karışım ateşlenir. Ateşlenen yakıt/hava karışımı yanmaya başladığında genleşme nedeniyle piston aşağı yönde hareket eder.

4)Piston tekrar yukarı yönde bir hareket yaptığında bu sefer eksoz supabı açılır ve yanmış olan karışım dışarı atılır.

Bu tip motorları ilk olarak havacılık alanına önemli katkıları olan Wright kardeşler tarafından kullanmıştır. Daha sonra yapılan motorlar ise bu motorun üzerine katkılar yapılarak geliştirilmiştir.

Şimdi de kullanılan bir diğer motor tipi olan Jet motorlara değinelim.

TEPKİLİ (JET) MOTORLAR

Jet motorlarının çalışmasının temelinde etki-tepki prensibi yer alır. Jet motoru fan yardımıyla ön taraftan alınan havanın kompresör yardımıyla sıkıştırdıktan sonra yanma odasında yakıt/hava karışımını yakar ve bu yaktığı karışımı hızlı bir şekilde püskürterek ters yönde bir itme kuvveti oluşturulur ve bu sayede ilerleyebilmek için gereken güç sağlanmış olur.

Jet motorunu oluşturan elemanları aşağıdaki görsel ile gösterebiliriz.

Jet motorlarında bir çok çeşit motor bulunmaktadır fakat biz bunların en çok kullanılanlara değineceğiz.

Jet motorları kendi aralarında uçaklarda kullanılan yaygın çeşitleri ile ;

a)Turbofan Motorlar
b)Turbojet Motorlar
c)Turboprop Motorlar

olmak üzere 3'e ayrılmaktadır.

Şimdi bunlara değinelim.

Turbojet motorlarda amaç yüksek hızlı gaz üretmektir. Üretilen bu gazın bir kısmı kompresör ve diğer aksesuarlar için kullanılır. Geri kalan kısmı ise itme kuvveti için kullanılır.Yüksek itme yüksek hız sağlamasına rağmen gürültü oluşumu fazla olması ve verimi düşük olması nedeniyle pek tercih edilmemektedir. Ancak diğer motorlar turbojet motorların geliştirilmesiyle elde edildiği için yine de önemlidir.

Turboprop motorlarda itme kazanmaya çalışırken havanın miktarı fazla, ivmelendirmesi ise azdır.Bu tür motorlarda bir pervane bulunur ve bu pervanenin hareket ettirilmesi esastır.Alınan tüm gaz enerjisi tork kuvvetine dönüşür. Verim yüksek olmasına rağmen kullanılan pervane uçağın fazla hızlanmasına izin vermediğinden dolayı pek tercih edilmemektedir.

Turbofan motorları ise turbojet ve turboprop motorlarının olumlu yönlerinin bir araya getirilmesiyle oluşan motorlardır. Bu motorların ön kısmında bulunan fan bir plaka ile çevrelenmiştir. Alınan gazların büyük kısmı fan ve kompresörü çevirecek torkun oluşması için harcanır.Geriye kalan gaz enerjisi, fan havası ile itmeye çevrilir.Böylece daha fazla itme elde edilir.Böylece uzun mesafe uçuşlar için uygun hale gelmiştir. Günümüzde en çok bu tür motorlar kullanılmaktadır.